انواع بلاکچین شامل بلاکچین‌های عمومی و خصوصی است که در رمزهای مشهور جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بلاکچین کنسرسیوم و هیبرید دو نمونه دیگر از انواع بلاکچین به شمار می رود که در ادامه به توضیح هریک می پردازیم.
انواع بلاکچین
بلاکچین نوعی پایگاه اطلاعاتی است و از زنجیره پیوسته‌ای از بلاک‌ها تشکیل شده است. زمانی‌که از بلاکچین حرف می‌زنیم، به عبارتی به اطلاعات دیجیتال بلاک که در یک دیتابیس چین سیو می‌شوند، اشاره داریم. در بلاکچین می‌توانید اطلاعات و دیتاهای زیادی را ذخیره کنید، بدون اینکه نگرانی بابت امنیت و شفافیت این فناوری داشته باشید. در واقع همین شفافیت و سطح امنیتی بالای این فناوری است که باعث گسترش استفاده از آن در سراسر جهان شده است. امروزه مهمترین کاربرد بلاچین ها، ذخیره اطلاعات مربوط به تراکنش‌های انجام شده در رمز ارزهایی مثل بیت کوین و اتریوم است.
در سال های اخیر بلاکچین ها به شکل های مختلفی تکامل یافته و راه خود را به حوزه‌های مختلف پیدا کرده‌اند. این فناوری بر اساس محتوای ذخیره شده و زمینه فعالیت مشترکان، می تواند کاربردهای گسترده‌ای داشته باشد. بطور کلی بلاکچین های عمومی و خصوصی دو نمونه از رایج ترین انواع این فناوری هستند که در رمزهای مشهور جهانی مورد استفاده قرار می گیرند. دو نمونه دیگر از بلاکچین‌ها کنسرسیوم و هیبرید هستند که در ادامه این متن به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
شبکه بلاکچین عمومی
بلاکچین عمومی (Public Blockchain) یک نوع شبکه بلاکچین است که به صورت عمومی در دسترس است و هر کسی می‌تواند به آن متصل شود، تراکنش‌ها را مشاهده کند و حتی در فرایند ایجاد بلاک ها و تایید تراکنش ها شرکت کند. در این نوع از شبکه‌ها، هیچ محدودیتی برای شرکت کنندگان ندارد و همه اطلاعات تراکنش ها به صورت عمومی در دسترس هستند. از جمله مثال‌های معروف این نوع از شبکه‌ها می‌توان به بیت‌کوین، لایت کوین و اتریوم اشاره کرد. در صورتی که مشترکان بطور جدی از قوانین امنیتی شبکه پیروی کنند، بلاکچین های عمومی از بیشترین امنیت برخوردار خواهند بود. همچنین اگر در این شبکه کسانی حضور داشته باشند که پروتکل‌های امنینی را نادیده می گیرند، خطر و ریسک بیشتر خواهد شد.
سولانا، بیت کوین کش،شبکه‌های بیت کوین، اتریوم، لایت کوین، و کاردانو جزو معروفترین بلاکچین‌های عمومی به حساب می‌آیند.
مزایای بلاکچین عمومی
- شفافیت
اطلاعات تراکنش‌ها به صورت عمومی در دسترس هستند و هر کسی می‌تواند آنها را مشاهده کند. این امر باعث افزایش شفافیت و اعتماد در سیستم می‌شود.
- غیرقابل تغییر
بلاکچین عمومی از الگوریتم‌های رمزنگاری قوی استفاده می‌کند که اطلاعات را غیرقابل تغییر می‌کند. به عبارت دیگر، در صورتی که یکبار اطلاعات در بلاکچین ثبت شود، نمی‌توان آنها را تغییر داد.
- دسترسی آزاد
هر کسی می‌تواند به شبکه بلاکچین عمومی متصل شود و بدون نیاز به مجوز یا محدودیت در فعالیت‌های آن شرکت کند.
- امنیت
با توجه به استفاده از رمزنگاری قوی و تایید تراکنش‌ها توسط شبکه، بلاکچین عمومی بعنوان یک سیستم امن شناخته می‌شود.
- قابل اعتماد
با توجه به شفافیت و امنیت بالای بلاکچین عمومی، افراد و سازمان‌ها به راحتی می توانند به اطلاعات و تراکنش‌های ثبت شده در آن اعتماد کنند.
- دسترسی به داده‌ها
بلاکچین عمومی بعنوان یک منبع داده با اطلاعات قابل دسترس برای همه، محافظت از حقوق کاربران و حفظ حریم خصوصی آنها را فراهم می‌کند.
- امکان تولید و استفاده از سرویس‌های جدید
شبکه بلاکچین عمومی به توسعه دهندگان اجازه می‌دهد تا بر روی آن سرویس‌های جدید و نوآورانه را ارائه دهند و از قابلیت‌های منحصر به فرد بلاکچین بهره‌مند شوند.
به طور کلی، شبکه بلاکچین عمومی بعنوان یک سیستم قابل اعتماد، شفاف و امن، مزایای فراوانی را برای کاربران و سازمان‌ها فراهم می کند.
معایب بلاکچین عمومی
- محدودیت‌های مقیاس پذیری
برخی از شبکه‌های بلاکچین عمومی محدودیت هایی در مقیاس پذیری دارند، به این معنی که زمانی که تعداد تراکنش‌ها و کاربران افزایش می‌یابد، عملکرد شبکه قادر به پردازش این حجم اطلاعات نمی باشد.
- نرخ TPS پایین
پایین بودن نرخ TPS در بلاکچین‌های پابلیک یکی از مشکلات رایج است. دلیل این موضوع بزرگی شبکه و تعداد بسیار زیاد نودها است.
- هزینه‌های اجرای تراکنش
برخی از شبکه‌های بلاکچین عمومی هزینه‌های بالایی برای اجرای تراکنش‌ها دارند، به خصوص زمانی که شبکه‌ها به ظرفیت خود نزدیک می‌شوند.
- حفظ حریم خصوصی
در بلاکچین عمومی، اطلاعات تراکنش‌ها بصورت عمومی در دسترس هستند که ممکن است باعث نگرانی درباره حریم خصوصی کاربران شود.
- اجتماعی و فرهنگی
بلاکچین عمومی نیاز به تغییر فرهنگ و روش‌های جدید کار با خود دارد که ممکن است با مقاومت و مخالفت در جوامع مواجه شود.
با این حال، با پیشرفت تکنولوژی و توسعه شبکه‌های بلاکچین، بسیاری از این معایب قابل حل هستند و استفاده از آن به صورت گسترده در صنایع مختلف در حال رشد است.
شبکه بلاکچین خصوصی
شبکه بلاکچین خصوصی (Private Blockchain) یک نوع بلاکچین است که بطور خصوصی توسط یک یا چند سازمان یا شرکت مدیریت می‌شود. در این نوع شبکه، دسترسی به بلاکچین و اجازه دهنده تراکنش ها محدود به اعضای مشخص شبکه می شود. به عبارت دیگر، فقط افراد و سازمان هایی که دارای مجوز و دسترسی به شبکه هستند، می‌توانند به بلاکچین دسترسی پیدا کنند و تراکنش ها را انجام دهند.
شبکه بلاکچین خصوصی معمولا برای استفاده در محیط‌های کسب و کار، صنعتی و دولتی طراحی شده است. این نوع بلاکچین معمولا از قابلیت‌های حفظ حریم خصوصی بالا، سرعت و قابلیت مقیاس پذیری مناسب برخوردار است. همچنین، کنترل بیشتری بر روی سطح دسترسی و سطح امنیتی شبکه وجود دارد.
استفاده از بلاکچین خصوصی ممکن است در مواردی که نیاز به حفظ حریم خصوصی و کنترل دقیق بر روی اطلاعات و تراکنش‌ها وجود دارد، مناسب باشد. بعنوان مثال، بانک‌ها، شرکت های بزرگ، سازمان‌های دولتی و صنایع حساس ممکن است به دلایل امنیتی و حقوقی از استفاده از بلاکچین خصوصی به جای بلاکچین عمومی ترجیح دهند.
نمونه هایی از بلاکچین خصوصی عبارتند از : Multichain, Hyperledger Fabric, , Corda، Hyperledger Sawtooth
مزایای بلاکچین خصوصی
- حفظ حریم خصوصی
یکی از مهمترین مزایای بلاکچین خصوصی، حفظ حریم خصوصی اطلاعات است. با استفاده از بلاکچین خصوصی، شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌توانند اطلاعات حساس و محرمانه خود را در بلاکچین ذخیره کرده و از دسترسی غیرمجاز به آنها جلوگیری کنند.
- کنترل دقیق
در بلاکچین خصوصی، سازمان‌ها قادرند تا کنترل دقیق‌تری بر روی سطح دسترسی و مجوز های کاربران داشته باشند. این امر به آنها اجازه می‌دهد تا تعیین کننده کسانی باشند که مجاز به مشاهده و انجام تراکنش در شبکه هستند.
- سرعت و قابلیت مقیاس پذیری
بلاکچین خصوصی معمولا دارای سرعت و قابلیت مقیاس‌پذیری بالاتری نسبت به بلاکچین عمومی است. این امر به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا تعداد زیادی تراکنش را به سرعت و با کارایی بالا پردازش کنند.
- امنیت
بلاکچین خصوصی برای شرکت‌ها این امکان را فراهم کرده تا سطح امنیتی بالاتری را برای داده‌های خود فراهم کنند. با استفاده از تکنولوژی رمزنگاری پیشرفته و کنترل دقیق دسترسی، اطلاعات در بلاکچین خصوصی محافظت می‌شوند.
- اطمینان از هویت
در بلاکچین خصوصی، هویت شرکت‌ها و افراد مشخص است و فعالیت‌های آنها قابل ردیابی است. این موضوع به شرکت‌ها کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که تمام تراکنش‌ها و فعالیت‌های روی بلاکچین به صورت قانونی و مجاز انجام شده است.
معایب بلاکچین خصوصی
- کاستی در شفافیت
یکی از معایب بزرگ بلاکچین خصوصی، کاستی در شفافیت است. زیرا تمام داده‌ها و تراکنش‌ها در بلاکچین خصوصی مخفی و قابل دسترسی تنها برای افراد مجاز است، این امر ممکن است باعث کاهش اعتماد عمومی به سازمان مربوطه شود.
- کنترل مرکزی
بلاکچین خصوصی معمولا توسط یک یا چند سازمان یا شرکت کنترل می‌شود، این موضوع می تواند باعث افزایش قدرت و تاثیرگذاری این سازمان‌ها بر داده‌ها و تراکنش‌ها شود و احتمال انحصار و تبعیض را افزایش دهد.
- هزینه‌های بالا
پیاده‌سازی و مدیریت یک بلاکچین خصوصی هزینه‌های بالایی را به همراه دارد. این شامل هزینه‌های نگهداری، امنیت، آموزش و توسعه فناوری است که ممکن است برای سازمان‌ها هزینه بر باشد.
- پذیرش کمتر
به دلیل کاستی در شفافیت و کنترل مرکزی، بلاکچین خصوصی ممکن است در مقابل پذیرش کمتری در جامعه مواجه شود. این امر می‌تواند باعث کاهش همکاری و ارتباط با سایر شرکت‌ها و سازمان‌ها شود.
شبکه بلاکچین کنسرسیوم
شبکه بلاکچین کنسرسیوم (Consortium Blockchain) یک نوع بلاکچین است که برخلاف بلاکچین خصوصی، توسط یک گروه از سازمان‌ها یا شرکت‌ها مشترک اداره می‌شود. در این نوع بلاکچین، حق دسترسی و شرکت در فرآیند تصمیم‌گیری و اجرای تراکنش‌ها محدود به اعضای مشارکت کننده در شبکه است.
در شبکه بلاکچین کنسرسیوم، عضویت در شبکه معمولا با توافق و تایید اعضای مشارکت کننده صورت می‌گیرد و هر عضو ممکن است نقشی در اداره و اجرای بلاکچین داشته باشد. علاوه بر این، معمولا امکان تغییرات در ساختار و قوانین بلاکچین نیز به صورت مشترک توسط اعضا انجام می‌شود. شبکه بلاکچین کنسرسیوم به دلیل محدودیت دسترسی، امنیت بالاتری نسبت به بلاکچین عمومی دارد. همچنین، این نوع بلاکچین به دلیل همکاری بین اعضا، مناسب برای استفاده در صنایع و سازمان‌هایی است که نیاز به همکاری و اشتراک داده‌ها و تراکنش‌ها دارند.
شبکه‌های محدودی همچون کوردا (Corda) ، کروم (Quorum)، و هایپر لجر (Hyperledger) از نوع کنسرسیوم استفاده می‌کنند.
شبکه بلاکچین هیبرید
شبکه بلاک چین هیبرید (Hybrid Blockchain) یک نوع بلاکچین است که ویژگی‌هایی از هر دو نوع بلاکچین عمومی و بلاکچین خصوصی را ترکیب می‌کند. در این نوع بلاکچین، بخشی از فعالیت‌ها و تراکنش‌ها بصورت عمومی و دیده شده توسط همه اعضا انجام می‌شود، در حالی که بخش دیگر بصورت خصوصی و تنها قابل دسترس برای اعضای خاص یا مجاز است. بعنوان مثال، یک شبکه بلاکچین هیبرید ممکن است بخشی از داده‌ها و تراکنش‌ها را بصورت عمومی و با استفاده از یک بلاکچین عمومی مدیریت کند، در حالی که بخش دیگر از داده‌ها و تراکنش‌ها را بصورت خصوصی و با استفاده از یک بلاکچین خصوصی اداره می کند. استفاده از شبکه بلاکچین هیبرید می‌تواند امکانات و ویژگی‌های مناسب هر دو نوع بلاکچین را به شبکه ارائه دهد. بعنوان مثال، این نوع بلاکچین می‌تواند امنیت بالای بلاکچین خصوصی را به همراه شفافیت و انعطاف پذیری بلاکچین عمومی فراهم کند.
فود تراست (FoodTrust)، وزین فین (XinFin)، دراگون چین (DragonChain) پروژه‌های کریپتویی هستند که از مدل هیبریدی در توسعه پروژه خود استفاده می‌کنند.
و در پایان…
در این مقاله انواع بلاکچین را بررسی کردیم و متوجه شدیم که هر کدام دارای مزایا و معایبی است. برای اطلاع بیشتر از روند پیدایش بلاکچین مقاله تاریخچه بلاکچین را مطالعه کنید. مطالب بیشتر درباره بلاکچین و فناوری های نوین را در وبسایت cipg بخوانید.
